Phần 1: BÀN VỀ ĐI ĐƯỜNG DỐC:
- Không được bám sát xe phía trước cả khi lên và xuống dốc.
- Tuyệt đối đi đúng làn đường với những đoạn cua tay áo, khuất tầm nhìn. Đặc biệt lưu ý là các xe máy của dân địa phương hay thả dốc ầm ầm, chạy lấn làn đường nên các cụ phải lưu ý khi vào các đoạn cua tay áo. Chạy đúng làn đường rồi, nhưng cũng nên nhường thêm tý (nếu có thể).
- Giảm tốc độ đến tốc độ cần thiết trước khi vào cua. Tránh tuyệt đối vào cua tốc độ cao, đến khi bắt đầu cua mới đạp phanh giảm tốc độ, rất dễ bị văng ra ngoài, hơn nưa nếu gặp xe đi ngược chiều chạy lấn đường sẽ khó xứ lý.
LÊN DỐC:
Lên dốc thì cũng chẳng có gì để nói thêm cả. Nếu lên dốc mà vẫn chạy với xe AT nếu có các số L, 1,2,3 ... thì các cụ không nên để số D khi lên dốc mà nên về số thích hợp (tùy vào độ cao của dốc, tình hình đường xá và tình trạng giao thông). Số càng thấp thì càng an toàn. Với số MT thì cũng thế thôi.
XUỐNG DỐC:
Đây mới là cái quan trọng. Các cụ lưu ý là xuống dốc nguy hiểm hơn lên dốc gấp nhiều lần. Có hai vấn đề chính cần lưu tâm.
1) Xuống dốc xe sẽ bám đường kém hơn lên dốc nên dễ bị trượt, văng ra ngoài nếu đạp phanh gấp, hoặc vào cua tốc độ cao.
2) Do hầu hết các xe (đặc biệt là xe AT) khi xuống dốc đều bị trôi nên phải dùng phanh nhiều. Nếu rà phanh liên tục thì phanh sẽ bị nóng quá => các bộ phận loanh quanh cum phanh sẽ bị nướng chín, đôi khi còn phát hỏa gây cháy. Do đó, khi xuống dốc đều phải phanh kết hợp: Dùng cả phanh chân và phanh bằng động cơ (phanh bằng số).
Tóm lại, khi xuống dốc cần lưu ý hai điều:
- Không chạy tốc độ cao (cái này em đã lưu ý ở trên rồi, nhưng nói thêm ở đây nữa vì xuống dốc mà chạy tốc độ cao thì nguy hiểm hơn gấp nhiều lần).
- Không rà chân phanh liên tục mà phải phanh kết hợp.
Phần 2: BÀN VỀ PHANH KHI XUỐNG ĐÈO DỐC
Phải luôn luôn kiểm nghiệm những cảm giác của bản thân khi cầm lái:
+ Cảm giác về khoảng cách,
+ Cảm giác về tốc độ,
+ Cảm giác về độ căng của bánh xe,
+ Cảm giác về hệ thống giảm xóc của xe,
+ Cảm giác về tiếng động cơ,...
===> Nói một cách văn vẻ là người lái xe phải hòa mình vào chiếc xe như là một bộ phận của chiếc xe đó.
- Với những bác lần đầu tiên đi đường đèo dốc, đặc biệt là lại đi xe AT, thi em khuyên các bác một câu chân thành là nên mang theo mấy chai nước loại 3lít. Khi xuống dốc, các bác cảm thấy hình như mình rà phanh hơi nhiều thì nên dừng lại (Tuyệt đối không dừng ở đoạn đường cua, kể cả chỗ đó có rộng bao nhiêu đi chăng nữa) và sờ thử vào 4 lazăng xem sao, nếu thấy nóng quá thì cách xử lý phanh của các bác đã có vấn đề rồi, lúc đó mang chai nước mà đỏ vào 4 cụm phanh, nếu không có nước thì phải chờ cho 4 cụm phanh nguội mới đi tiếp được.
- Khi xuống dốc, quan trọng nhất là không được rà phanh liên tục mà phải kết hợp giữa phanh chân và phanh bằng số. Với những đoạn của gấp thì phải phanh để xe giảm xuống tốc độ phù hợp trước khi bắt đầu vào cua, không nên bắt đầu vào cua mới phanh, rât nguy hiểm.
- Với xe MT thì việc xử lý kết hợp giữa phanh và số không có gì phức tạp. Nhưng với xe AT thi khó hơn nhiều. Để có cảm giác sử dụng số AT khi đi đường đèo dốc thì các bác nên luyện tập sử dụng chế độ Manual (hay còn gọi là chế độ Sport - tùy hãng) khi đi đường bằng. Muốn giảm tốc độ, các bác không dùng phanh mà chuyển sang chế độ Manual rồi dồn số xem phản ứng của xe mình thế nào. Mỗi xe sẽ có phản ứng khác nhau với việc dồn số ở chế độ này. Điều quan trọng nhất các bác lưu ý là độ trễ khi dồn số. Nhiều xe phải mất đến 2~3 giây sau khi các bác gạt cần số thì xe mới chuyển xuống số thấp hơn. Nếu không có cảm giác chính xác về chế độ hoạt động của hộp số tự động của xe minh thì khó mà áp dụng việc dồn số đối với việc đi đường đèo dốc được.
Tuy nhiên, khi đi đường đèo dốc thì không nên dồn số để thay phanh.
- Khi muốn giảm tốc độ: Phanh rồi mới về số rồi giữ đều ga. Với những số thấp thì việc điều chỉnh tốc độ bằng chân ga rất hiệu quả, tuy nhiên cũng đòi hỏi sự điều khiển chân ga chính xác và nhạy cảm.
Phần 3: CẢM GIÁC LÁI
CẢM GIÁC LÁI là gì?
Trước khi nói về cảm giác lái thì xin hỏi các bác một vài điều:
+ Khi các bác chạy trên đường bị nghiêng sang một bên thì các bác có cảm giác là tay lái bị kéo sang bên đó hay không ạ?
+ Khi chèn lên một hòn đá hay chạy qua một ổ gà các bác có cảm thấy tay lái hơi bị giật nhẹ không ạ?
Vậy cảm giác lái chính là cảm giác với những lực phản hồi từ mặt đường lên vô lăng.
+ Khi các bác chịu khó để ý lực phản hồi từ vô lăng, các bác có thể cảm nhận được độ nhám của đường, sự trơn trượt của bánh xe khi đi trên đường trơn hay những vật cản mà bánh xe trèo lên.
+ Tuy nhiên, để cảm nhận được tình hình về đường xá thì cảm giác từ tay lái là chưa đủ. Nó phải tổng hợp từ tất cả các giác quan của các bác: Từ mắt nhìn đường, từ tai để nghe các tiếng động, từ cơ thể để cảm giác về xe và đường xá.
===> Tóm lại: Mục đích của cái gọi là Cảm giác lái chính là những thông tin để các bác đưa ra phương án xử lý thích hợp với tình trạng đường xá mà xe đang đi qua.
CẢM GIÁC LÁI: HAI MẶT CỦA MỘT VẤN ĐỀ
+ "Đánh lái chết", nghĩa là xoay vô lăng khi xe đứng tại chỗ. Lý do là xoay vô lăng khi xe đứng tại chỗ sẽ làm cho lốp nhanh mòn và hệ thống lái sẽ nhanh bị hỏng.
+ Cảm giác lái là việc cảm nhận những lực phản hồi từ mặt đường lên vô lăng. Như vậy, đối với những xe có trợ lực nhiều hơn thì tay lái sẽ nhẹ hơn (dòng xe Nhật), tuy nhiên lực phản hồi từ mặt đường sẽ ít hơn và làm cho cảm giác lái sẽ "không thật". Ngược lại, với dòng xe Âu, Mỹ thì cảm giác lái tốt hơn, nhưng vô lăng sẽ nặng hơn.
Kết luận tạm thời là xe càng trợ lực lái nhiều thì cảm giác lái sẽ càng kém đi.
Vấn đề ngược lại: Với những xe có cảm giác lái tốt là những xe có lực phản hồi từ mặt đường lên vô lăng tốt hơn. Tuy nhiên, nó có tính hai mặt của nó. Các bác đã bao giờ có cảm giác vô lăng bị giật một cái khi bánh trước chèn vào hòn gạch hay hòn đá hoặc vô lăng cứ như bị ai đó kéo giằng sang một bên khi bánh xe chạy vào một sống trâu, một đường rãnh hay khi leo lên vỉa hè mà chạy chéo. Lúc này các bác mà không chắc tay lái thì rất dễ bị tuột tay khỏi vô lăng. Mặt trái của những xe có "cảm giác lái" tốt lúc này lại là lực tác động trái chiều lên vô lăng sẽ lớn hơn những xe có cảm giác lái kém hơn do trợ lực lái của ít hơn.
Vì vậy, các bác nên chú ý mấy điều sau:
- Với những xe có cảm giác lái tốt: Việc giữ chặt vô lăng khi xe chạy trên đường gồ ghề là rất cần thiết. Đặc biệt, khi vào cua với tốc độ cao nên giữ vô lăng bằng hai tay vì xe rất dễ bị "cướp lái" nếu bánh trước chạy qua hòn gạch, đá hay ổ gà.
- Với xe có cảm giác lái nhẹ: Khi chạy tốc độ càng cao thì tay lái lại càng nhẹ nên dễ xảy ra hiện tượng đánh quá lái hoặc đánh lái quá đột ngột. Khi chạy trên đường trường với tốc độ cao nên cầm lái thấp xuống một chút, tốt nhất là cầm hai tay theo vị trí 3g-9g(hoặc 10g).
- Không nên vừa còi vừa lái xe bằng một tay.
Nói chung, khi cầm lái xe nên hiểu rõ những tính năng và khả năng của xe mình cũng như các giới hạn của xe để có những thao tác hợp lý.
Phần 4: LÁI XE TRÊN ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Theo một khái niệm chính xác thì ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT có nghĩa là đường có độ ma sát thấp. Do đó, nó bao gồm cả đường trơn do bùn đất khi trời mưa và đường trơn do có nhiều sỏi đá:
TÁC DỤNG CỦA PHANH XE:
- Nói đến phanh thì ai cũng biết là dùng để hãm tốc độ của xe bằng việc tác dụng một lực ngược chiều với chuyển động của xe qua tác dụng ma sát của lốp xe với đường. Tuy nhiên, có một điều mà ít bác để ý tới đó là tác dụng của phanh xe như thế nào.
- Phanh trước: Là phanh chống văng ngang, nhưng lại dễ bị trượt dọc.
- Phanh sau : chống trượt dọc, nhưng dễ bị văng ngang.
- Điều này với 2B thì cực kỳ quan trọng. Bác nào để ý là nếu chỉ đạp phanh sau thì xe sẽ bị văng ngang, còn nếu chỉ bóp phanh trước thì xe bị trượt dọc. Đặc biệt với xe phanh dầu (phanh đĩa) khi vào cua mà chỉ dùng phanh trước là bị trượt văng ra và bị đổ xe ngay. Nên với 2B, đặc biệt với xe phanh đĩa thì khi phanh phải dùng cả hai phanh. Một số xe ga hiện nay có một cơ cấu gọi là phanh kết hợp (combinated brake), khi bóp một phanh thì cơ cấu đó sẽ kéo phanh còn lại. Xe cao cấp hơn thì có hệ thống kết hợp bằng thủy lực (phanh dầu cả trước và sau, điều chỉnh bằng van tiết lưu).
- Đối với ô tô thì điều này có vẻ không quan trọng vì nhà sản xuất đã tính toán sẵn phân bố lực phanh hợp lý (thường là 60% cho bánh trước và 40% cho bánh sau). Hơn nữa, có thếm những hệ thống hỗ trợ phanh nữa như ABS, hệ thống phân bổ lực phanh tự động, .v.v. nên người lái xe hầu như không cần quan tâm đến việc lực phanh phân bố như thế nào. Tuy nhiên, với một số kỹ thuật cao cấp thì việc này lại quan trọng, chủ yếu là tận dụng lực văng của đuôi xe bằng việc sử dụng phanh tay. Vì phanh tay chỉ phanh bánh sau, khi kéo phanh tay đột ngột thì đuôi xe sẽ bị văng sang một bên. Cái này như em đã nói ở trên: phanh sau dễ bị văng ngang.
ĐI VÀO VẤN ĐỀ CHÍNH:
"NỖI SỢ HÃI" (như của một số bác đề cập đến) khi đi trên hai loại đường là đường trơn và đường nhiều sỏi đá (theo định nghĩa thì cũng là một thôi) là các thao tác lái xe không còn chính xác nữa. Xe chuyển động theo những quỹ đạo nhiều khi rât kỳ lạ và những kinh nghiệm lái xe thông thường có vẻ không còn phù hợp. Vậy thì phải làm sao?
PHÂN LOẠI ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Có nhiều cách phân loại, ví dụ như theo mức độ trơn trượt (độ ma sát ít hay nhiều),.v.v. Nhưng theo kinh nghiệm của em thì có hai loại chính:
- Đường trơn trượt nhưng có địa hình bằng phẳng.
- Đường trơn trượt có địa hình phức tạp, nhiều sống trâu, ổ voi.
Với loại đường thứ nhất thì thường chỉ xảy ra hiện tượng xe chuyển động không tuân theo sự điều khiển của tay lái, đuôi xe bị văng ra phía ngoài khi vào cua.
Còn với loại đường thứ hai thì ngoài hiện tượng nêu trên, xe còn bị trượt sang hai bên do bánh xe nào đó trèo lên một sống trâu bị trượt xuống (hơi nôm na một chút, chắc là các cụ hiểu được)
Do đó, việc chạy xe trên loại đường thứ hai sẽ khó và nguy hiểm hơn nhiều lần.
LÁI XE TRÊN ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Khi đi trên đường trơn thì lái xe phải lưu ý điểm lớn nhất là tất cả các giới hạn về đều giảm xuống nhiều khi đến mức thấp nhất.
+ Như giới hạn về tốc độ khi vào cua,
+ Giới hạn về lực gây ra hiện tượng "quá ga" (Over power - em đã phân tích ở phần trước),
===> Trong nhiều tình huống thì hệ thống TCS hầu như mất tác dụng, và hay xảy ra hiện tượng ba-ti-nê do tác dụng của bộ vi sai. Điều quan trọng nữa là do giới hạn về ma sát giảm xuống nên phanh rất dễ bị mất tác dụng do lực tác dụng từ bánh xe lên mặt đường lớn hơn giới hạn của lực ma sát, khi đó xe sẽ bị trượt trên đường (về lý thuyết thì xe sẽ bị trượt ra theo hướng tiếp tuyến với vòng tròn vào cua của xe).
KINH NGHIỆM:
Đối với loại đường thứ nhất (đường bằng phẳng):
- Điều đầu tiên là phải đi chậm, cảm nhận dần dần các giới hạn về lực ma sát (độ bám của bánh xe lên mặt đường), khi đã cảm nhận được rồi thì nên đi thấp hơn tốc độ mình cảm nhận một chút. Với điều này thì cái gọi là "Cảm giác lái" rất quan trọng.
- Không phanh khi vào cua mà phải phanh để xe giảm đến tốc độ dưới giới hạn trước khi vào cua. Tình huống này khi đi 4B thì gần giống với 2B vào cua chỉ dùng phanh trước do lực phanh phân bố nhiều hơn vào bánh trước. Xe sẽ bị trượt thẳng ra phía trước. Với những đoạn đường hẹp thì đồng nghĩa với việc bị trượt ra ngoài (ai mà biết trước được nó có cái gì ở đó chứ).
- Khi xe có biểu hiện không tuân theo điều khiển của vô lăng thì không được đạp phanh mà phải giảm ga, đánh lái theo hướng chuyển động của xe (cái này gần giống áp dụng kỹ thuật drift), không nên cố đánh lái theo hướng mình mong muốn. Đến khi có cảm giác bánh trước bám đường rồi mới đánh lái trở lại. Thực ra điều này nói thì dễ, nhưng thực hành thì hơi khó. Do đó, nếu các bác mà đi với tốc độ cao (cao là so với tình trạng thực tế của đường xá chứ không phải tính bằng con số 40 hay 60km/h ) thì rất khó thực hiện được thao tác này. Nên kinh nghiệm của em là nên đi chậm hơn cảm giác của mình một chút cho nó an toàn.
- Đường trơn trượt là đường không cho phép các cú phanh gấp, nên việc quan sát đường phải cẩn thận. Nên xử lý non (xử lý sớm các tính huống), đừng để đưa mình vào tình huống phải phanh gấp.
Đối với đường trơn mà lại có địa hình phức tạp:
Kinh nghiệm nói chung cũng như trên và bổ xung thêm những điều dưới đây:
- Như em đã nói ở trên, đường có địa hình phức tạp thì xe nhiều khi bị trượt sang hai bên. Khi đó các bác đừng cố đạp phanh hoặc đánh lái cho xe trở lại hướng cũ. Cứ giảm ga, để nó trượt hết đi (chỉ một chút thôi) khi xe đã ổn định trở lại thì mới thao tác tiếp.
- Khi đi qua một vũng bùn hoặc một ổ voi có nhiều nguy cơ gây ra hiện tượng ba-ti-nê thi trước khi đi vào đó nên tăng tốc độ lên một chút, khi bánh chủ động đã nằm trong vũng bùn rồi thì giữ đều ga, không đạp thốc ga lên mà dễ làm xe bị quá ga hoặc ba-ti-nê, khi bánh chủ động bắt đầu đến mép bên kia của ổ voi thì đạp nặng ga thêm một chút, thêm chút động năng cho xe để xe vượt qua.
- Đường trơn trượt mà có địa hình phức tạp thì đòi hỏi sự quan sát tình hình đường xá phải cẩn thận hơn. Đôi khi có những chướng ngại vật như xe thồ, xe máy, hay một chiếc xe ngược chiều nào đó chiếm mất phần đường khô ráo hơn (ít trơn trượt hơn) thì nên để họ đi qua xong rồi mình sẽ đi vào chỗ đó (nhiều khi phải lấn sang làn đường bên trái), không cố đi làm gì.
Phần 5: Về việc đang đi đường dốc mà phải xử lý số:
- Đối với việc sang số cao hơn: Em nghĩ là trường hợp này cũng dễ xử lý thôi, các bác dùng số thấp thấy động cơ bị dư tải, lúc này không nên sang số ngay mà chạy tăng tốc lên một chút cho xe có đà, khi nào cảm thấy ngắt côn mà xe không bị dừng lại và trôi ngược xuống dốc thì mới sang số. Cái này chủ yếu cần thao tác nhanh, chính xác và dứt khoát. Nếu không, thời gian sang số lâu quá thì xe sẽ bị mất động năng và dừng lại. Khi đó nó sẽ giống trường hợp thứ hai dưới đây.
- Khi xe bị thiếu động năng phải về số thấp hơn: Đây là một thao tác khó, đặc biệt trong trường hợp bò lên dốc cao, đường đông, xe lại chở nặng. (Đây cũng là lý do mà khi lên dốc không nên bám đuôi xe trước, dốc càng cao, xe trước càng nặng thì càng phải tránh xa). Về mặt nguyên tắc thì không nên để rơi vào tình huống này. Việc xác định số nào phù hợp cho xe lên dốc phải xác định trước khi đi vào đoạn dốc đó, đặc biệt là các đoạn cua mà độ dốc lớn. Phải về số thích hợp trước khi đi vào đoạn dốc đó, khi mà xe đang còn dư động năng và quán tính xe đủ lớn cho việc ngắt côn và sang số.
Tuy nhiên, trong trường hợp đi vào đoạn dốc rồi mới thấy xe không đủ động năng, xe ỳ ra và cảm thấy máy không tải được nữa. Tình huống này có mấy cách xử lý sau:
1) Nếu xe chỉ hơi thiếu động năng mà thao tác chuyển số của lái xe chưa thuần thục lắm thì có thể áp dụng kỹ thuật "đỡ côn" hay còn gọi là "vê côn". Đạp nhẹ chân côn và đạp mạnh thêm chân ga một chút. Cái này giải thích bằng lời thì hơi khó. Các bác cứ kiểm nghiệm thử trên đường bằng trước rồi sẽ có cảm giác về kỹ thuật này.
Tuy nhiên, đây là kỹ thuật không nên áp dụng vì hai lý do:
+ Thứ nhất: Hại xe do các lá côn bị mài mòn nhanh. Nếu xử lý không khéo có thể làm cháy các lá côn.
+ Thứ hai: Nếu thao tác không chính xác mà đạp chân côn quá thì lại thành cắt côn, xe không còn động năng, dễ bị dừng lại và trôi ngược xuống dốc.
2) Cách xử lý hợp lý nhất: khi mới cảm thấy xe hơi thiếu động năng, số đang đi không phù hợp thì nên về số ngay khi xe còn quán tính lớn.
3) Nếu trường hợp xe đã ỳ ra rồi, không đủ quán tính để về số: Trường hợp này nên dừng hẳn xe lại, không nên về số vội vàng mà dễ dẫn đến làm mẻ bánh răng số. Khi xe đã dừng rồi thì giống như là bài tập Depart lên dốc thôi.
Kéo phanh tay => Về số 1 => nhả côn từ từ đồng thời tăng thêm chân ga => khi xe bắt đầu chuyển động thì nhả dần phanh tay. (em lưu ý thêm là chỉ nhả dần phanh tay khi xe đã chuyển động).
Trường hợp mà dốc cao, xe chở nặng thì nhiều khi phanh tay sẽ không đủ lực để giữ xe lại. Khi các bác nhả chân phanh ra để đạp côn thì xe bị trôi ngược. Trường hợp này không nên mất bình tĩnh, nên đạp nặng ga hơn một chút và nhả chân côn nhiều hơn một chút là xe sẽ dừng lại và chuyển động ra phía trước ngay, khi đó mới bắt đầu nhả từ từ phanh tay.
LƯU Ý: Một lưu ý cực kỳ quan trọng là với các đoạn đường cua gấp mà dốc lại cao thì tuyệt đối phải về số trước khi vào cua, tốt nhất là cứ về số 1 cho nó
Phần 6: Có 2 kỹ thuật vào cua tốc độ cao:
FAST IN - SLOW OUT: Các bác chạy với tốc độ cao vào cua thì gần đến điểm giữa vòng cua sẽ phải đạp phanh vì tốc độ cao quá mà không đệm phanh thì sẽ bị văng ra ngoài, do đó tốc độ khi ra khỏi cua sẽ thấp hơn tốc độ vào cua nên gọi là Fast In - Slow Out.
SLOW IN - FAST OUT: thì ngược lại, các bác vào cua với tốc độ vừa phải, bám cua đều, không cần đệm phanh, đến điểm giữa vòng cua thì tăng tốc nên tốc độ ra khỏi vòng cua sẽ nhanh hơn tốc độ vào của nên gọi là Fast Out.
+ "Đánh lái chết", nghĩa là xoay vô lăng khi xe đứng tại chỗ. Lý do là xoay vô lăng khi xe đứng tại chỗ sẽ làm cho lốp nhanh mòn và hệ thống lái sẽ nhanh bị hỏng.
+ Cảm giác lái là việc cảm nhận những lực phản hồi từ mặt đường lên vô lăng. Như vậy, đối với những xe có trợ lực nhiều hơn thì tay lái sẽ nhẹ hơn (dòng xe Nhật), tuy nhiên lực phản hồi từ mặt đường sẽ ít hơn và làm cho cảm giác lái sẽ "không thật". Ngược lại, với dòng xe Âu, Mỹ thì cảm giác lái tốt hơn, nhưng vô lăng sẽ nặng hơn.
Kết luận tạm thời là xe càng trợ lực lái nhiều thì cảm giác lái sẽ càng kém đi.
Vấn đề ngược lại: Với những xe có cảm giác lái tốt là những xe có lực phản hồi từ mặt đường lên vô lăng tốt hơn. Tuy nhiên, nó có tính hai mặt của nó. Các bác đã bao giờ có cảm giác vô lăng bị giật một cái khi bánh trước chèn vào hòn gạch hay hòn đá hoặc vô lăng cứ như bị ai đó kéo giằng sang một bên khi bánh xe chạy vào một sống trâu, một đường rãnh hay khi leo lên vỉa hè mà chạy chéo. Lúc này các bác mà không chắc tay lái thì rất dễ bị tuột tay khỏi vô lăng. Mặt trái của những xe có "cảm giác lái" tốt lúc này lại là lực tác động trái chiều lên vô lăng sẽ lớn hơn những xe có cảm giác lái kém hơn do trợ lực lái của ít hơn.
Vì vậy, các bác nên chú ý mấy điều sau:
- Với những xe có cảm giác lái tốt: Việc giữ chặt vô lăng khi xe chạy trên đường gồ ghề là rất cần thiết. Đặc biệt, khi vào cua với tốc độ cao nên giữ vô lăng bằng hai tay vì xe rất dễ bị "cướp lái" nếu bánh trước chạy qua hòn gạch, đá hay ổ gà.
- Với xe có cảm giác lái nhẹ: Khi chạy tốc độ càng cao thì tay lái lại càng nhẹ nên dễ xảy ra hiện tượng đánh quá lái hoặc đánh lái quá đột ngột. Khi chạy trên đường trường với tốc độ cao nên cầm lái thấp xuống một chút, tốt nhất là cầm hai tay theo vị trí 3g-9g(hoặc 10g).
- Không nên vừa còi vừa lái xe bằng một tay.
Nói chung, khi cầm lái xe nên hiểu rõ những tính năng và khả năng của xe mình cũng như các giới hạn của xe để có những thao tác hợp lý.
Phần 4: LÁI XE TRÊN ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Theo một khái niệm chính xác thì ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT có nghĩa là đường có độ ma sát thấp. Do đó, nó bao gồm cả đường trơn do bùn đất khi trời mưa và đường trơn do có nhiều sỏi đá:
TÁC DỤNG CỦA PHANH XE:
- Nói đến phanh thì ai cũng biết là dùng để hãm tốc độ của xe bằng việc tác dụng một lực ngược chiều với chuyển động của xe qua tác dụng ma sát của lốp xe với đường. Tuy nhiên, có một điều mà ít bác để ý tới đó là tác dụng của phanh xe như thế nào.
- Phanh trước: Là phanh chống văng ngang, nhưng lại dễ bị trượt dọc.
- Phanh sau : chống trượt dọc, nhưng dễ bị văng ngang.
- Điều này với 2B thì cực kỳ quan trọng. Bác nào để ý là nếu chỉ đạp phanh sau thì xe sẽ bị văng ngang, còn nếu chỉ bóp phanh trước thì xe bị trượt dọc. Đặc biệt với xe phanh dầu (phanh đĩa) khi vào cua mà chỉ dùng phanh trước là bị trượt văng ra và bị đổ xe ngay. Nên với 2B, đặc biệt với xe phanh đĩa thì khi phanh phải dùng cả hai phanh. Một số xe ga hiện nay có một cơ cấu gọi là phanh kết hợp (combinated brake), khi bóp một phanh thì cơ cấu đó sẽ kéo phanh còn lại. Xe cao cấp hơn thì có hệ thống kết hợp bằng thủy lực (phanh dầu cả trước và sau, điều chỉnh bằng van tiết lưu).
- Đối với ô tô thì điều này có vẻ không quan trọng vì nhà sản xuất đã tính toán sẵn phân bố lực phanh hợp lý (thường là 60% cho bánh trước và 40% cho bánh sau). Hơn nữa, có thếm những hệ thống hỗ trợ phanh nữa như ABS, hệ thống phân bổ lực phanh tự động, .v.v. nên người lái xe hầu như không cần quan tâm đến việc lực phanh phân bố như thế nào. Tuy nhiên, với một số kỹ thuật cao cấp thì việc này lại quan trọng, chủ yếu là tận dụng lực văng của đuôi xe bằng việc sử dụng phanh tay. Vì phanh tay chỉ phanh bánh sau, khi kéo phanh tay đột ngột thì đuôi xe sẽ bị văng sang một bên. Cái này như em đã nói ở trên: phanh sau dễ bị văng ngang.
ĐI VÀO VẤN ĐỀ CHÍNH:
"NỖI SỢ HÃI" (như của một số bác đề cập đến) khi đi trên hai loại đường là đường trơn và đường nhiều sỏi đá (theo định nghĩa thì cũng là một thôi) là các thao tác lái xe không còn chính xác nữa. Xe chuyển động theo những quỹ đạo nhiều khi rât kỳ lạ và những kinh nghiệm lái xe thông thường có vẻ không còn phù hợp. Vậy thì phải làm sao?
PHÂN LOẠI ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Có nhiều cách phân loại, ví dụ như theo mức độ trơn trượt (độ ma sát ít hay nhiều),.v.v. Nhưng theo kinh nghiệm của em thì có hai loại chính:
- Đường trơn trượt nhưng có địa hình bằng phẳng.
- Đường trơn trượt có địa hình phức tạp, nhiều sống trâu, ổ voi.
Với loại đường thứ nhất thì thường chỉ xảy ra hiện tượng xe chuyển động không tuân theo sự điều khiển của tay lái, đuôi xe bị văng ra phía ngoài khi vào cua.
Còn với loại đường thứ hai thì ngoài hiện tượng nêu trên, xe còn bị trượt sang hai bên do bánh xe nào đó trèo lên một sống trâu bị trượt xuống (hơi nôm na một chút, chắc là các cụ hiểu được)
Do đó, việc chạy xe trên loại đường thứ hai sẽ khó và nguy hiểm hơn nhiều lần.
LÁI XE TRÊN ĐƯỜNG TRƠN TRƯỢT:
Khi đi trên đường trơn thì lái xe phải lưu ý điểm lớn nhất là tất cả các giới hạn về đều giảm xuống nhiều khi đến mức thấp nhất.
+ Như giới hạn về tốc độ khi vào cua,
+ Giới hạn về lực gây ra hiện tượng "quá ga" (Over power - em đã phân tích ở phần trước),
===> Trong nhiều tình huống thì hệ thống TCS hầu như mất tác dụng, và hay xảy ra hiện tượng ba-ti-nê do tác dụng của bộ vi sai. Điều quan trọng nữa là do giới hạn về ma sát giảm xuống nên phanh rất dễ bị mất tác dụng do lực tác dụng từ bánh xe lên mặt đường lớn hơn giới hạn của lực ma sát, khi đó xe sẽ bị trượt trên đường (về lý thuyết thì xe sẽ bị trượt ra theo hướng tiếp tuyến với vòng tròn vào cua của xe).
KINH NGHIỆM:
Đối với loại đường thứ nhất (đường bằng phẳng):
- Điều đầu tiên là phải đi chậm, cảm nhận dần dần các giới hạn về lực ma sát (độ bám của bánh xe lên mặt đường), khi đã cảm nhận được rồi thì nên đi thấp hơn tốc độ mình cảm nhận một chút. Với điều này thì cái gọi là "Cảm giác lái" rất quan trọng.
- Không phanh khi vào cua mà phải phanh để xe giảm đến tốc độ dưới giới hạn trước khi vào cua. Tình huống này khi đi 4B thì gần giống với 2B vào cua chỉ dùng phanh trước do lực phanh phân bố nhiều hơn vào bánh trước. Xe sẽ bị trượt thẳng ra phía trước. Với những đoạn đường hẹp thì đồng nghĩa với việc bị trượt ra ngoài (ai mà biết trước được nó có cái gì ở đó chứ).
- Khi xe có biểu hiện không tuân theo điều khiển của vô lăng thì không được đạp phanh mà phải giảm ga, đánh lái theo hướng chuyển động của xe (cái này gần giống áp dụng kỹ thuật drift), không nên cố đánh lái theo hướng mình mong muốn. Đến khi có cảm giác bánh trước bám đường rồi mới đánh lái trở lại. Thực ra điều này nói thì dễ, nhưng thực hành thì hơi khó. Do đó, nếu các bác mà đi với tốc độ cao (cao là so với tình trạng thực tế của đường xá chứ không phải tính bằng con số 40 hay 60km/h ) thì rất khó thực hiện được thao tác này. Nên kinh nghiệm của em là nên đi chậm hơn cảm giác của mình một chút cho nó an toàn.
- Đường trơn trượt là đường không cho phép các cú phanh gấp, nên việc quan sát đường phải cẩn thận. Nên xử lý non (xử lý sớm các tính huống), đừng để đưa mình vào tình huống phải phanh gấp.
Đối với đường trơn mà lại có địa hình phức tạp:
Kinh nghiệm nói chung cũng như trên và bổ xung thêm những điều dưới đây:
- Như em đã nói ở trên, đường có địa hình phức tạp thì xe nhiều khi bị trượt sang hai bên. Khi đó các bác đừng cố đạp phanh hoặc đánh lái cho xe trở lại hướng cũ. Cứ giảm ga, để nó trượt hết đi (chỉ một chút thôi) khi xe đã ổn định trở lại thì mới thao tác tiếp.
- Khi đi qua một vũng bùn hoặc một ổ voi có nhiều nguy cơ gây ra hiện tượng ba-ti-nê thi trước khi đi vào đó nên tăng tốc độ lên một chút, khi bánh chủ động đã nằm trong vũng bùn rồi thì giữ đều ga, không đạp thốc ga lên mà dễ làm xe bị quá ga hoặc ba-ti-nê, khi bánh chủ động bắt đầu đến mép bên kia của ổ voi thì đạp nặng ga thêm một chút, thêm chút động năng cho xe để xe vượt qua.
- Đường trơn trượt mà có địa hình phức tạp thì đòi hỏi sự quan sát tình hình đường xá phải cẩn thận hơn. Đôi khi có những chướng ngại vật như xe thồ, xe máy, hay một chiếc xe ngược chiều nào đó chiếm mất phần đường khô ráo hơn (ít trơn trượt hơn) thì nên để họ đi qua xong rồi mình sẽ đi vào chỗ đó (nhiều khi phải lấn sang làn đường bên trái), không cố đi làm gì.
Phần 5: Về việc đang đi đường dốc mà phải xử lý số:
- Đối với việc sang số cao hơn: Em nghĩ là trường hợp này cũng dễ xử lý thôi, các bác dùng số thấp thấy động cơ bị dư tải, lúc này không nên sang số ngay mà chạy tăng tốc lên một chút cho xe có đà, khi nào cảm thấy ngắt côn mà xe không bị dừng lại và trôi ngược xuống dốc thì mới sang số. Cái này chủ yếu cần thao tác nhanh, chính xác và dứt khoát. Nếu không, thời gian sang số lâu quá thì xe sẽ bị mất động năng và dừng lại. Khi đó nó sẽ giống trường hợp thứ hai dưới đây.
- Khi xe bị thiếu động năng phải về số thấp hơn: Đây là một thao tác khó, đặc biệt trong trường hợp bò lên dốc cao, đường đông, xe lại chở nặng. (Đây cũng là lý do mà khi lên dốc không nên bám đuôi xe trước, dốc càng cao, xe trước càng nặng thì càng phải tránh xa). Về mặt nguyên tắc thì không nên để rơi vào tình huống này. Việc xác định số nào phù hợp cho xe lên dốc phải xác định trước khi đi vào đoạn dốc đó, đặc biệt là các đoạn cua mà độ dốc lớn. Phải về số thích hợp trước khi đi vào đoạn dốc đó, khi mà xe đang còn dư động năng và quán tính xe đủ lớn cho việc ngắt côn và sang số.
Tuy nhiên, trong trường hợp đi vào đoạn dốc rồi mới thấy xe không đủ động năng, xe ỳ ra và cảm thấy máy không tải được nữa. Tình huống này có mấy cách xử lý sau:
1) Nếu xe chỉ hơi thiếu động năng mà thao tác chuyển số của lái xe chưa thuần thục lắm thì có thể áp dụng kỹ thuật "đỡ côn" hay còn gọi là "vê côn". Đạp nhẹ chân côn và đạp mạnh thêm chân ga một chút. Cái này giải thích bằng lời thì hơi khó. Các bác cứ kiểm nghiệm thử trên đường bằng trước rồi sẽ có cảm giác về kỹ thuật này.
Tuy nhiên, đây là kỹ thuật không nên áp dụng vì hai lý do:
+ Thứ nhất: Hại xe do các lá côn bị mài mòn nhanh. Nếu xử lý không khéo có thể làm cháy các lá côn.
+ Thứ hai: Nếu thao tác không chính xác mà đạp chân côn quá thì lại thành cắt côn, xe không còn động năng, dễ bị dừng lại và trôi ngược xuống dốc.
2) Cách xử lý hợp lý nhất: khi mới cảm thấy xe hơi thiếu động năng, số đang đi không phù hợp thì nên về số ngay khi xe còn quán tính lớn.
3) Nếu trường hợp xe đã ỳ ra rồi, không đủ quán tính để về số: Trường hợp này nên dừng hẳn xe lại, không nên về số vội vàng mà dễ dẫn đến làm mẻ bánh răng số. Khi xe đã dừng rồi thì giống như là bài tập Depart lên dốc thôi.
Kéo phanh tay => Về số 1 => nhả côn từ từ đồng thời tăng thêm chân ga => khi xe bắt đầu chuyển động thì nhả dần phanh tay. (em lưu ý thêm là chỉ nhả dần phanh tay khi xe đã chuyển động).
Trường hợp mà dốc cao, xe chở nặng thì nhiều khi phanh tay sẽ không đủ lực để giữ xe lại. Khi các bác nhả chân phanh ra để đạp côn thì xe bị trôi ngược. Trường hợp này không nên mất bình tĩnh, nên đạp nặng ga hơn một chút và nhả chân côn nhiều hơn một chút là xe sẽ dừng lại và chuyển động ra phía trước ngay, khi đó mới bắt đầu nhả từ từ phanh tay.
LƯU Ý: Một lưu ý cực kỳ quan trọng là với các đoạn đường cua gấp mà dốc lại cao thì tuyệt đối phải về số trước khi vào cua, tốt nhất là cứ về số 1 cho nó
Phần 6: Có 2 kỹ thuật vào cua tốc độ cao:
FAST IN - SLOW OUT: Các bác chạy với tốc độ cao vào cua thì gần đến điểm giữa vòng cua sẽ phải đạp phanh vì tốc độ cao quá mà không đệm phanh thì sẽ bị văng ra ngoài, do đó tốc độ khi ra khỏi cua sẽ thấp hơn tốc độ vào cua nên gọi là Fast In - Slow Out.
SLOW IN - FAST OUT: thì ngược lại, các bác vào cua với tốc độ vừa phải, bám cua đều, không cần đệm phanh, đến điểm giữa vòng cua thì tăng tốc nên tốc độ ra khỏi vòng cua sẽ nhanh hơn tốc độ vào của nên gọi là Fast Out.
1 nhận xét:
Chào các bạn, mời các bạn tham khảo về sản phẩm tiết kiệm xăng dành cho ô tô/ xe máy tại thông tin dưới đây
Thanh gốm PlauMai ECO
PlauMai Eco
Đăng nhận xét